Akramjon Neʼmatov: Prezident Murojaatnomasida asosiy eʼtibor mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish, aholi farovonligini oshirish va iqtisodiy raqobatbardoshlikni oshirishga qaratildi
SMTI direktorining birinchi oʻrinbosari “Dunyo” AA uchun sharhi
Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Oliy Majlis va Oʻzbekiston xalqiga yoʻllagan Murojaatnomasida nimalar eʼtibor markazida boʻldi va ichki hamda tashqi auditoriyaga qanday signallar berildi? “Dunyo” AA muxbiri shu savol bilan mamlakatimiz rahbari huzuridagi Strategik va mintaqalararo tadqiqotlar instituti (SMTI) direktorining birinchi oʻrinbosari Akramjon Neʼmatovga murojaat qildi.
Akramjon Neʼmatovning taʼkidlashicha, asosiy eʼtibor mamlakatning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi, aholi farovonligini oshirish va milliy iqtisodiyot raqobatbardoshligini kuchaytirish masalalariga qaratildi. Uning soʻzlariga koʻra, Oʻzbekiston rahbari bugun aynan iqtisodiyot, rivojlanish barqarorligi va oʻsish sifati mamlakatning ham ichki, ham tashqi imkoniyatlarini belgilab berishini aniq taʼkidladi.
Akramjon Neʼmatov taʼkidlaganidek, murakkab va parchalangan tashqi muhitga qaramay, Oʻzbekiston iqtisodiyoti barqaror oʻsish surʼatlarini namoyon etmoqda. Joriy yilda mamlakat tarixida ilk bor YAIM hajmi 145 milliard AQSH dollaridan oshdi, holbuki, bor-yoʻgʻi toʻqqiz yil avval 100 milliard dollarlik marraga erishish juda yuqori koʻrsatkich sifatida qabul qilingan edi. Shu bilan birga, global taʼminot zanjirlaridagi uzilishlarga qaramasdan, eksport 23 foizga oshib, 33,4 milliard dollarga yetdi. 2025-yilda elektr energiyasi ishlab chiqarish 85 milliard kilovatt-soatni tashkil etdi, oltin-valyuta zaxiralari esa 60 milliard dollardan oshdi. Joriy yilda mamlakat iqtisodiyotiga 43,1 milliard dollar investitsiya jalb qilindi va natijada investitsiyalarning YAIMdagi ulushi 31,9 foizga yetdi, bu esa investitsion jozibadorlik ortib borayotganidan dalolat beradi.
Shu munosabat bilan ekspert yuqori iqtisodiy oʻsish surʼatlarini saqlab qolish soʻzsiz ustuvor vazifa boʻlib qolishini, biroq asosiy urgʻu miqdoriy kengayishdan texnologik va innovatsion rivojlanish modeliga oʻtayotgani prinsipial ahamiyatga ega ekanini qayd etdi. Gap bilim, innovatsiya va yuqori texnologiyalarga asoslangan iqtisodiyotni shakllantirish, sanoatni modernizatsiya qilish, raqamli iqtisodiyot, ilmiy tadqiqotlar va texnologiyalar transferini rivojlantirish haqida bormoqda. Mutaxassis taʼkidlaganidek, “innovatsion iqtisodiyot uzoq muddatli raqobatbardoshlikni taʼminlaydi va xomashyo bogʻliqligini kamaytiradi, bu esa global beqarorlik sharoitida nihoyatda muhim”.
Oʻzbekiston Prezidenti belgilab bergan yana bir strategik ustuvor yoʻnalish — ichki talabni ragʻbatlantirishdir. Ekspertning soʻzlariga koʻra, ichki bozorni rivojlantirish barqaror oʻsishning asosiy manbai sifatida qaralmoqda. Bu aholi daromadlarini oshirish, kichik va oʻrta biznesni qoʻllab-quvvatlash hamda moliyaviy instrumentlardan foydalanish imkoniyatlarini kengaytirishni oʻz ichiga oladi. Aynan ichki talab barqaror rivojlanish manbalarini yaratadi va iqtisodiyotni tashqi zarbalardan himoya qiladi, deya taʼkidladi u.
Akramjon Neʼmatovning qayd etishicha, kasblarni rivojlantirish va mehnat bozorining yangi arxitekturasini shakllantirish masalasiga ham alohida eʼtibor qaratildi. Prezident kasbiy taʼlim tizimini modernizatsiya qilish, yangi kompetensiyalarni rivojlantirish va zamonaviy iqtisodiyot talablariga javob beradigan moslashuvchan, adaptiv mehnat bozorini shakllantirish vazifalarini belgilab berdi. Mehnat bozori va kasblar XXI asrning asosiy resursi boʻlgan inson kapitali sifatini belgilaydi, dedi SMTI vakili.
Shu bilan birga, ekologik muvozanatni taʼminlash, “yashil” energetikani rivojlantirish va suv resurslaridan oqilona foydalanish muhim yoʻnalish sifatida belgilandi. Barqaror rivojlanishga oʻtish, qayta tiklanuvchi energiya manbalarini joriy etish, energiya va suv samaradorligini oshirish hamda iqlim oʻzgarishiga moslashish strategik vazifalar sifatida koʻrilmoqda. Ekologiya va “yashil” energetika bugun milliy xavfsizlik va barqaror rivojlanish omili hisoblanadi, deya hisoblaydi Akramjon Neʼmatov.
Prezident Oʻzbekistonda zamonaviy davlat boshqaruvi va adolatli sud-huquq tizimini shakllantirishni ham muhim vazifalar qatoriga kiritdi.
Asosiy eʼtibor davlat boshqaruvining samaradorligi, ochiqligi va hisobdorligini oshirish, qonun ustuvorligini mustahkamlash, davlat xizmatlarini raqamlashtirish va sud tizimini isloh qilishga qaratilgan. Ekspert taʼkidlaganidek, samarali boshqaruv va adolatli sud ishonchni, investitsion jozibadorlikni va barqaror barqarorlikni taʼminlaydi.
Umuman olganda, u qayd etganidek, ushbu ustuvor yoʻnalishlar Oʻzbekistonning miqdoriy rivojlanishdan sifatli modernizatsiya modeliga oʻtayotganini, uzoq muddatli natijalarga yoʻnaltirilgan strategiyani aks ettiradi.
Mazkur yoʻnalishlardan kelib chiqib, Oʻzbekistonning xorijiy hamkorlar bilan hamkorligidagi asosiy ustuvorliklar tizimi shakllanmoqda boʻlib, u oʻzaro hamkorlikni sifat jihatidan chuqurlashtirishga qaratilgan.
Birinchi ustuvor yoʻnalish — texnologik va sanoat hamkorligi. Bu yuqori qoʻshilgan qiymatga ega qoʻshma ishlab chiqarishlarni yaratish, ilgʻor texnologiyalarni lokalizatsiya qilish hamda qoʻshma ilmiy-tadqiqot va tajriba-konstruktorlik ishlarini amalga oshirishni nazarda tutadi. Strategik maqsad — texnologiyalarni oddiy oʻzlashtirishdan ularni birgalikda ishlab chiqish va joriy etishga oʻtish.
Ikkinchi ustuvor yoʻnalish — inson kapitalini rivojlantirish. U kadrlarni tayyorlash va qayta tayyorlash boʻyicha qoʻshma dasturlar, universitetlar, tadqiqot markazlari va biznes oʻrtasida barqaror hamkorlik, shuningdek zamonaviy iqtisodiyot talab qiladigan yangi kompetensiyalarni shakllantirishni oʻz ichiga oladi. Maqsad — islohotlar barqarorligini taʼminlash va ishchi kuchi sifatini oshirish.
Uchinchi ustuvor yoʻnalish — “yashil” energetika va resurs samaradorligi. Asosiy eʼtibor qayta tiklanuvchi energiya manbalari, suvni tejovchi texnologiyalar va ekologik yechimlar sohasidagi qoʻshma loyihalarga qaratiladi. Bu ekologik xatarlarni kamaytirish va iqtisodiyotning uzoq muddatli barqarorligini taʼminlash vositasi sifatida koʻriladi.
Toʻrtinchi ustuvor yoʻnalish — infratuzilma va koʻp darajali bogʻliqlik. Transport, logistika va raqamli infratuzilmani rivojlantirish nafaqat Oʻzbekistonning mintaqaviy va global zanjirlarga integratsiyasini chuqurlashtirishga, balki mamlakat hududlari oʻrtasidagi ichki bogʻliqlikni mustahkamlash, hududiy nomutanosibliklarni qisqartirish hamda bozorlar, xizmatlar va iqtisodiy imkoniyatlarga kirishni kengaytirishga qaratilgan. Bu esa Oʻzbekistonning hamkorlik va tranzit boʻyicha barqaror mintaqaviy markaz sifatidagi rolini kuchaytiradi.
Beshinchi ustuvor yoʻnalish — institutsional rivojlanish va davlat boshqaruvi sifati. U samarali va halol davlat boshqaruvi tamoyillarini ilgari surish, adolatli va mustaqil sud-huquq tizimini shakllantirish, davlat apparati samaradorligi va professionalligini oshirish hamda davlat xizmatlarini raqamlashtirish sohasida tajriba almashishni oʻz ichiga oladi. Bu chora-tadbirlar bashorat qilinadigan institutsional muhitni yaratadi, investorlar va hamkorlar ishonchini mustahkamlaydi hamda uzoq muddatli xalqaro hamkorlik uchun mustahkam poydevor boʻlib xizmat qiladi.
Xulosa qilib, Akramjon Neʼmatov Oʻzbekiston xorijiy hamkorlar bilan hamkorlikni strategik deb bilishini va keng koʻlamli, biroq asosan miqdoriy aloqalardan texnologiyalar, inson kapitali va barqaror oʻsishga yoʻnaltirilgan sifatli sheriklikka oʻtishni maqsad qilganini taʼkidladi.
“Dunyo” AA
