YANGI OʻZBEKISTONNING MAʼRIFIY SIYOSATI MINTAQADA YANGI UFQLARNI OCHMOQDA
Biz xalqimizning eng baxtli farzandlarimiz. Jadid bobolarimiz orzu qilgan kunlarni koʻrish, ular istagan kelajakni yaratish bizga nasib etmoqda. Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining yettinchi Maslahat uchrashuvi doirasidagi tadbirlar davomida bunga yana bir marta amin boʻldim.
Keyingi yillarda Markaziy Osiyo dunyo siyosiy xaritasida yangicha qiyofa kasb etdi. Bugun mintaqa davlatlari raqobatchi emas, hamkor, taraqqiyot yoʻlida birgalikda borayotgan ishonchli ittifoqchilar ekani eʼtirof etildi. Shu bois boshqa mintaqalar, qudratli davlatlar biz bilan hisoblashib, kelajagini Markaziy Osiyo ruhi bilan uygʻun holda koʻrmoqda. Bu bejiz emas. Chunki, xalqaro maydonda turli ziddiyatlar, faqat moddiy manfaatlarni ilgari surish avj oldi. Ana shunday bir vaziyatda Prezidentimizning siyosiy irodasi, oqilona qarorlari bilan mintaqamizda mutlaq yangi, xalqimizga xos bagʻrikenglik siyosati ustuvorlik kasb etdi. Bundan butun markaziy osiyoliklar quvonmoqda. Negaki, xalqlarimiz bir-biri bilan qoʻshni, quda-anda, quvonchi va qaygʻusi bir el boʻlib yashagan.
Prezidentimiz Markaziy Osiyo ruhini uygʻotishda, avvalo xalqlarimizni yanada yaqinlashtirish yoʻlidan bordi. Munosabatlarni yangi bosqichga chiqarishda adabiyot, sanʼatning kuchidan oqilona foydalandik. Xususan, mamlakatlarimiz madaniyat vakillari oʻrtasida turli tadbirlar, festivallar uyushtirildi. Davlat rahbarlari tashriflari doirasida sanʼat, madaniyat namoyandalarining chiqishi, katta konsertlar qoʻyilishi odatiy tusga aylandi.
Prezidentimiz hamkasblariga kitob sovgʻa qilishni anʼanaga aylantirdi. Ochigʻi oʻsha vaqtda biz bularni faqat madaniy aloqalar doirasidagina tushunganmiz. Davrning oʻzi koʻrsatyaptiki, Prezidentimiz tanlagan yoʻl xalqlarning yuragiga kirib borish yoʻli ekan!
Zero, Markaziy Osiyo xalqlari Hazrat Navoiyni oʻzining ajdodi deb biladi. Xuddi shuningdek, biz ham Jomiy, Fuzuliy, Maxtumquli, Abayni xuddi Bobur janoblari yoki Alisher Navoiy kabi yaxshi koʻramiz. Manas dostonini oʻzimizning eposlarday qadrlab, Aytmatov asarlarini hammadan koʻra koʻproq oʻqiymiz. Mana shuning oʻziyoq xalqlarimiz asrlar davomida et va tirnoqday yashab kelganini anglatadi. Davlatimiz rahbari shu kabi muhim jihatlarni davlat siyosati darajasiga olib chiqdi. Bu esa xalqlarimiz qalbiga yoʻl ochdi. Natijada Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining yettinchi Maslahat uchrashuvi tarixiy voqealarga boy oʻtdi. Muhimi, uning yakuni boʻyicha, mintaqa kelajagi uchun juda muhim qarorlar qabul qilindi.
Xususan, Markaziy Osiyoda mintaqaviy xavfsizlik va barqarorlik konsepsiyasi qabul qilindi. Bugungi global dunyoda xavfsizlik juda muhim ahamiyatga ega. Bunday vaziyatda yakka holatda rivojlanib boʻlmaydi. Tinchlik bor joyda barqarorlik ham boʻladi. Shu bois yangi Markaziy Osiyo xalqaro maydonda tinch va barqaror hudud sifatida koʻrilmoqda. Mintaqamizda nafaqat tabiiy boyliklar, iqtisodiy resurslar, balki inson kapitali ham yetarli darajada. Dunyoning turli nuqtalarida oʻzaro nizolar, iqtisodiy bojlar avj olayotgan bir paytda Markaziy Osiyo barqarorlikni saqlab qolishi boshqalar uchun najot kemasi boʻlib koʻrinayotgani ham rost.
Ana shu barqarorlikni saqlab qolish, uning imkoniyatlaridan foydalanib iqtisodiy oʻsishga erishish oson emas. Buni Prezidentimizning ish rejimini sinchkovlik bilan kuzatgan har bin inson toʻgʻri anglaydi. Chunki, davlatimiz rahbari kunu tun xalqaro aloqalarni mustahkamlamoqda. Dunyo minbaridan turib, nafaqat milliy balki umuminsoniy manfaatlarini ilgari suryapti. Har qanday ziddiyat va bahslarni tinch, diplomatik usulda hal etishga chaqirmoqda.
Ana shu chaqiriqlar, intilish va tashabbuslar bugun Markaziy Osiyo ruhini uygʻotdi. Butun bir mintaqa bir boʻlib xavfsizlik va barqarorlikni saqlashda yakdil qaror qabul qildi. Prezidentimiz taʼbiri bilan aytganda, kuchimiz — birlikda, muvaffaqiyat sari yoʻlimiz — doʻstlik va hamkorlikda ekanini teran angladik.
Soʻngi yillarda “Markaziy Osiyo plyus” formatidagi munosabatlar kuchaydi. Mintaqamiz xalqaro maydonda yagona pozitsiyani namoyon etmoqda. Ayni paytda jahon iqtisodiyotiga faol integratsiyalashyapti. Investitsiyaviy jozibadorlik oshib, uchinchi bozorlarga eksport imkoniyatlari kengaymoqda, tranzit salohiyati oʻsmoqda. Masalan, oʻtgan yili mamlakatlarimiz oʻrtasidagi oʻzaro savdo hajmi 10,7 milliard AQSH dollariga yetdi. Mintaqamizga kiritilgan investitsiyalar umumiy hajmi 17 foizga koʻpaydi.
Iqtisodiy munosabatlarni yanada oshirish, har soniyada oʻzgarayotgan, oldindan taxmin qilib boʻlmaydigan geosiyosiy jarayonlarni toʻgʻri baholash dolzarb masala. Shu maʼnoda Maslahat uchrashuvida Markaziy Osiyo xavfsizligiga xatarlarning katalogi va ularning oldini olish boʻyicha 2026-2028-yillarga moʻljallangan choralar belgilab olingani quvonarli.
Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining Maslahat uchrashuvi Prezidentmiz tashabbusi bilan tashkil etilgan edi. Uning yettinchi Maslahat uchrashuviga davlatimiz rahbari raislik qildi. Ushbu davrda hamkorligimiz nihoyatda samarador boʻldi. Hamkorlik salohiyatini yanada oshirish maqsadida 20 dan ortiq yirik tadbirlar oʻtkazildi. Bosh vazir oʻrinbosarlari darajasida mintaqalararo hamkorlik forumi ishi yoʻlga qoʻyildi. Shuningdek, ilk bor vazirlar yigʻilishlari oʻtkazildi. Xususan, geologiya, sanoat, qishloq xoʻjaligi, ekologiya va madaniyat vazirlari yigʻilishlar oʻtkazdi.
Shu kabi jihatlar sabab Maslahat uchrashuvining yangi davri boshlandi, deyishga haqlimiz. Birgina misol, endi Maslahat uchrashuviga aʼzo davlatlar har bir soha boʻyicha alohida, individual hamkorlik qiladi. Bunga vazirlar darajasidagi uchrashuvlarda yana bir karra amin boʻldik.
Islom sivilizatsiyasi markazida “Markaziy Osiyo: umumiy maʼnaviy-maʼrifiy meros – umumiy kelajak” mavzusidagi xalqaro kongress doirasida Markaziy Osiyo va Ozarbayjon madaniyat vazirlari bilan ilk bora uchrashuv oʻtkazdik. Unda koʻp tomonlama hamkorlikning turli masalalari koʻrib chiqildi. Madaniyat va sanʼatning turli yoʻnalishlaridagi hamkorlik masalalarini muhokama qildik. Mintaqaviy madaniy hamkorlikning hozirgi holati, istiqboldagi rejalar haqida fikr almashdik.
Xalqlarimiz orasida bitta umumiylik bor. Bu ham boʻlsa, oqsoqollar, el nazariga tushgan insonlarga boshqalar koʻproq quloq tutadi. Ularga ergashadi. Aynan shu jihat bizning boshqa mintaqalarga oʻxshamaydigan oʻziga xos kuchimiz hisoblanadi. Shu bois kelgusida madaniyat arboblari oʻrtasida madaniy almashinuvni kengaytirish haqida hayotiy masalalar oʻrtaga tashlandi. Natijada, mintaqaviy madaniy hamkorlikni kengaytirish boʻyicha kelishuvlarga erishdik.
Xalqlar oʻrtasida oʻzaro hurmat va bagʻrikenglik oʻz-oʻzidan paydo boʻlib qolmaydi. Tan olish kerak, inson ruhiyatida salbiy axborotga ogʻish kuchli boʻladi. Bugungi global dunyoda bunga yetarlicha misollarni koʻrib turibmiz. Ayni jihatni Prezidentimiz teran anglab, chuqur tahlil etib, madaniyat xodimlariga mana shunday aloqalarni mustahkamlash imkoniyatini yaratib berdi. Madaniyat xodimlari, umuman ziyolilar mintaqada tinchlik va oʻzaro tushunishni yanada rivojlantirishga masʼul deb oʻylayman. Aynan biz mana shunga olib boradigan ijobiy kontentlarni tayyorlab xalqlarimizga taqdim etishimiz kerak. Shu maʼnoda biz sanʼat, adabiyot, kino, teatr va musiqa sohalarida qoʻshma tadbir va festivallar oʻtkazish borasida yagona fikr atrofida birlashdik. Bunday tadbirlar oʻzligimizni yana bir bor eslatadi. Navoiyni, Jomiyni, Fuzuliy va Maxtumquli, Abay va Aytmatovlar ilgari surgan va bugun Markaziy Osiyo ruhini uygʻotishga sabab boʻlgan umuminsoniy gʻoyalarni, doʻstlik va bagʻrikenglikni tarannum etadi.
Quvonarli jihat shundaki, madaniy merosni oʻrganish, tiklash va raqamlashtirish boʻyicha ham qoʻshma loyihalarni kengaytiradigan boʻldik. Bundan tashqari, yosh ijodkorlar oʻrtasidagi almashinuv dasturlarini rivojlantiramiz. Bunda seminar, konferensiya va yozgi maktablarni tashkil etish masalalari boʻyicha kelishuvga erishdik. Shuningdek, madaniyat va sanʼat yoʻnalishida kadrlar tayyorlash va malaka oshirish borasida hamkorlikni kuchaytirish masalasida fikr almashdik. Muhimi, “Markaziy Osiyo madaniy brendi”ni ishlab chiqish haqida ijobiy fikrlar aytildi.
Mana shu jarayon, davlat rahbarlari doirasidagi uchrashuv va kelishuvlarni kuzata turib bugun Markaziy Osiyo tom maʼnoda yagona mintaqa, bir butun kuchga aylanganini his etdim. Xalqlarimiz shu kunga yetib kelguncha juda koʻp sinovlarni boshdan kechirdi. Buni jadid bobolarimiz timsolida ham koʻrishimiz mumkin. Shukrki, oqqan daryo oqaveradi. Ajdodlarimiz doim dunyo ahlini maʼrifatga, doʻstlik va yaxshilikka chorlab kelgan. Bugun ham biz bir butun mintaqa boʻlib ana shu azaliy anʼanani davom ettiryapmiz. Quvonarlisi, davlatimiz rahbari ana shu qadriyatlarimizdan nafaqat mamlakatimiz, balki dunyo hamjihatligi yoʻlida oqilona foydalanmoqda. Bu Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining Maslahat uchrashuvida Prezidentimiz ilgari surgan tashabbuslarda ham yaqqol koʻzga tashlandi.
Xususan, xalq diplomatiyasi sohasidagi qadriyat va anʼanalarimizga tayangan holda, boy hayotiy tajriba va obroʻ-eʼtiborga ega jamoat arboblaridan iborat Oqsoqollar kengashini tuzish tashabbusi ilgari surildi. Shu bilan birga hamkorlik mexanizmlari va shartnomaviy-huquqiy asoslarini yanada takomillashtirish prinsipial ahamiyatga ega ekani taʼkidlandi. Ayniqsa, Maslahat uchrashuvini “Markaziy Osiyo hamjamiyati” strategik formatiga aylantirish borasidagi tashabbus barchamizning koʻnglimizdagi gap boʻldi.
Chunki, endi Markaziy Osiyo shunchaki mintaqa emas, yagona ovoz, birlashgan kuch sifatida dunyo siyosiy xaritasidagi oʻrnini mustahkamlab bormoqda. Shu bois Prezidentimiz Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining yettinchi Maslahat uchrashuvidagi nutqida: “Ishonchim komilki, bugun biz mintaqamizning Yangi Markaziy Osiyo sifatidagi tarixiy uygʻonish davri ostonasida turibmiz”, deya taʼkidladi.
Aynan shu jihat sabab rivojlangan mamlakatlar biz bilan hamkorlik qilishga intilyapti. Bu mintaqa mamlakatlari uchun katta imkoniyatdir. Undan oqilona foydalanish esa birdamligimiz, doʻstligimiz va manfaatlarimizni hamjihatlikda himoya qila olishimizga bogʻliq. Yangi Oʻzbekistonda ana shu kabi muhim jihatlar doim diqqat eʼtiborda boʻlgani uchun ham xalqchil siyosat, deya eʼtirof etilmoqda. Eʼtiroflarning nechogʻlik samimiy ekanini biz bilan hamkorlik qilish istagidagi mamlakatlar koʻlami tasdiqlab turibdi. Yangi Oʻzbekistonga rivojlangan mamlakatlarning kuchli intilishida ikkita muhim sabab bor. Avvalo, yangi Oʻzbekiston tinchlik va insonparvarlik gʻoyasini ilgari suradigan davlat sifatida tanildi.
Shu oʻrinda bir hayotiy haqiqatni aytish kerak. Inson qanchalik yozuv qiyofada koʻrinmasin, baribir u tinchlikka, doʻstlikka talpinib yashaydi. Mamlakatlar ham xuddi shunday. Oʻz manfaati uchun turli ziddiyatlarga borishi mumkin. Ammo ich-ichidan tinchlik, farovonlik boʻlishni istaydi. Yangi Oʻzbekistonning tashqi siyosatdagi pozitsiyasi ana shu tinchlik va doʻstlik kafolatlarini taqdim etadi.
Ikkinchi va muhim jihat shuki, xalqchil tashqi siyosat sabab Markaziy Osiyo birdamlikka erishdi. Endi u ishchi kuchi yetkazib beradigan, tabiiy resurslar maydon emas. Balki, xalqaro maydonda keng iqtisodiy quvvatga ega, yangi kuch sifatida koʻrilyapti. Maslahat uchrashuvi doirasida mamlakat yetakchilari Islom sivilizatsiyasi markazida boʻldi. Prezidentimiz, ushbu markaz ilmiy bilimlar va gʻoyalar yaratish, tadqiqotlar olib borish, umumiy madaniy-tarixiy merosimizni ommalashtirish uchun noyob platforma ekanini taʼkidladi. Demak, markaz yoshlarning ilmiy va maʼnaviy yuksalishi uchun xizmat qiladigan maskanga aylanishi tabiiy.
Bunday komil ishonch bilan aytishimizga asos bor, albatta. Maslahat uchrashuvida Prezidentimiz maʼnaviy meros va maʼrifatparvarlik gʻoyalariga bagʻishlangan birinchi Xalqaro kongressni muntazam tashkil etish taklifini ilgari surdi. Unga koʻra, kongress har yili, Maslahat uchrashuviga raislik qiladigan mamlakatda oʻtkaziladi.
Bularning barchasi, Markaziy Osiyo mamlakatlari faqat iqtisodiy yoki xavfsizlik masalasi tufayligina emas, balki maʼrifatga oshno ekani sabab birlashayotganini koʻrsatadi. Har qanday moddiy manfaat ustiga qurilgan munosabatlar omonat boʻlishini yaxshi bilamiz. Mintaqamizda esa yagona tarixga, umumiy oʻtmishga ega xalqlar yashaydi. Bu har qanday moddiy manfaatlardan ustun turadigan birdamlikka sababdir. Shu bois ham davlat rahbarlari darajasidagi uchrashuvlarda madaniyat, maʼrifat masalasi doim kun tartibidan oʻrin olmoqda. Bu qalbimizda cheksiz faxr, iftixor uygʻotadi. Shu bilan birga mana shunday sharafli kunlarga munosib avlod boʻlish masʼuliyatini ham qoʻyadi. Zero, yangi Oʻzbekistonning maʼrifiy siyosati Markaziy Osiyoda yangi ufqlarni ochayotgan bir pallada unga munosib boʻlish shu yurtning har bir farzandining ham farzi, ham qarzidir!
