Yangi Oʻzbekiston diplomatiyasi: jadal va samarali qadamlar
(Oʻzbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2024-yildagi faol, pragmatik va ochiq tashqi siyosati haqida ayrim mulohazalar)
2024-yil: Yangi Oʻzbekiston tashqi siyosatiga bir nazar
Oʻtgan yil jonajon Vatanimiz uchun nihoyatda barakali boʻldi. Yurtimiz hayotida yuz berayotgan beqiyos va shiddatli oʻzgarishlar, shahar va qishloqlarimiz qiyofasi tobora obod va goʻzal boʻlib borayotganini hisobga olib, 2024-yil har tomonlama samarali, xosiyatli va fayzli boʻldi, deb aytishga barcha asoslarimiz bor.
Bunda oʻziga yarasha bir hayotiy haqiqat bor, deb hisoblayman; bu xalqimiz shuuridan chuqur joy olgan Yangi Oʻzbekiston gʻoyasi har birimizni ulugʻ maqsadlar sari ruhlantirgani, umummilliy harakatga aylanganidir.
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev taʼbiri bilan aytganda: “Uzoq oʻtmishdan hozirgi davrgacha milliy tafakkurimiz negizida shakllanib kelgan, turli gʻoya va amaliy harakatlarda oʻz ifodasini topgan el-yurtimizning orzu-umidlari bugungi kunda Yangi Oʻzbekiston tushunchasida jamuljam boʻlmoqda”.
Yangi Oʻzbekison hayotida yuz berayotgan oʻzgarishlarni teran tahlil qilar ekanmiz, oʻtgan yili ham yurtimizning dunyoda raqobatbardosh davlat va ishonchli hamkor sifatidagi obroʻ-eʼtibori yanada yuksalgani va ayniqsa, xalqaro va mintaqaviy ahamiyatga molik konstruktiv tashabbuslarimiz jahon hamjamiyati tomonidan yakdil qoʻllab-quvvatlanganiga amin boʻlamiz.
Buni men shaxsan davlatimiz rahbari – Shavkat Mirziyoyev tomonidan ilgari surilgan ezgu gʻoya va tashabbuslarning hayotbaxsh samarasi deb bilaman.
Soʻzimning tasdigʻi sifatida yangi – 2025 yil munosabati bilan Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev nomiga eng ilgʻor xorijiy davlatlar, parlamentlar va hukumatlar, nufuzli xalqaro va mintaqaviy tashkilotlar, global moliyaviy institutlar rahbarlari, taniqli siyosatchilar, jamoat va din arboblaridan samimiy tabrik va tilaklar kelganini misol keltirishni lozim, deb topdim.
Xorijiy davlatlar boshliqlari va xalqaro tashkilotlar rahbarlari oʻz qutlovlarida Oʻzbekiston Prezidenti va koʻp millatli xalqiga tinchlik-osoyishtalik, baxt-saodat, farovonlik, katta muvaffaqiyatlar va ravnaq tilaklarini izhor etmoqdalar.
Bundan sakkiz yil muqaddam davlatimiz rahbari Shavkat Mirziyoyev tomonidan belgilab berilgan ochiq, pragmatik, konstruktiv, faol va tinchliksevar tashqi siyosat 2024 yilda ham oʻzining samararali natijasini berdi, deb baralla ayta olamiz.
Xalqaro tashkilot va chet davlatlar rahbarlarining Yangi yil munosabati bilan yuborgan tabriknomalarida Oʻzbekistondagi islohotlar va taraqqiyot surʼati jadal tus olayotgani, xalq uchun munosib hayot sharoiti yaratilayotgani yuksak baholashi va Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevni jahon miqyosidagi davlat va siyosat arbobi, deb eʼtirof etishi ham bejiz emas.
Shu maʼnoda, yakuniga yetgan yilda Yangi Oʻzbekiston olib borgan faol tashqi siyosat sarhisobini xolis tahlil qilar ekanmiz, shubhasiz global miqyosda shiddatli oʻzgarishlar yuz berayotgan va yangi sinov va tahdidlar sharoitida Yangi Oʻzbekiston diplomatiyasining mamlakatimiz iqtisodiy va siyosiy qudratini yanada yuksaltirish, milliy manfaatlar ustuvorligini taʼminlash, jahon hamjamiyatida ijobiy xalqaro imijini mustahkamlash bilan chambarchas bogʻliq boʻlgan yutuqlariga guvoh boʻlamiz.
Bunda, soʻzsiz, Oʻzbekistonning tashqi siyosat faoliyat konsepsiyasining bosh muallifi – butun umrini xalqqa fidokorona xizmat qilishga bagʻishlagan muhtaram Shavkat Miromonovich Mirziyoyevning azmu shijoati, metin irodasi, eng muhimi, xalqimizning yorqin kelajagiga boʻlgan komil ishonchi oʻz inʼikosini topgan.
“Yangi Oʻzbekiston” gʻoyasi zamirida milliy davlatchiligimiz rivojining uch ming yildan ziyod tarixiy tajribasi, jahon hamjamiyati bilan doʻstona munosabatlarini tinchlik va totuvlik asosida mustahkamlash tamoyillari mujassamdir. Yaʼni Oʻzbekiston mazkur strategik prinsiplarga sodiq qolib, hamkor davlatlar va xalqaro tashkilotlar oldidagi majburiyatlarini doim toʻliq bajarib kelmoqda.
Oʻtgan yil, xalqaro hayotdagi murakkab va ziddiyatli oʻzgarishlarga qaramay, Yangi Oʻzbekiston xalqaro munosabatlarda teng huquqlilik va davlatlarning suveren tengligini hurmat qilish, nizolarni tinch yoʻl bilan hal etish, boshqa davlatlarning ichki ishlariga aralashmaslik hamda xalqaro huquqning umumeʼtirof etilgan boshqa prinsiplariga sodiqligini tasdiqladi. Shuningdek, mamlakatimiz tashqi munosabatlarni har doim va barcha davlatlar bilan oʻz milliy manfaatlarini ham, jahon taraqqiyoti tendensiyalarini ham hisobga olgan holda rivojlantirishga tayyor ekanini amalda koʻrsata oldi.
“Xalqaro munosabatlar mohiyati va mazmuni tubdan oʻzgarayotgan, jahonda kuchlarning yangi nisbati shakllanayotgan hozirgi zamonda, har bir ishimizda, qabul qilayotgan barcha qonun va qarorlarimizda faqat va faqat xalqimiz, Vatanimiz manfaatlari eng ustuvor oʻrinda turishi shart”, deb taʼkidlaydi davlatimiz rahbari.
Millatimiz sardori olib borayotgan tashqi siyosatning tub falsafiy maqsadi – har qanday vaziyatda xalqning oliy manfaatlarini himoya qilishdir. Binobarin, “Mening eng katta maqsadim – xalqimni rozi qilish, baxtli koʻrish”, – deb taʼkidlashi zamirida teran maʼno bor, albatta.
Shu satrlarni yoza turib, yodimga, beixtiyor, buyuk ajdodimiz Bahouddin Naqshbandning ideal davlatni “falsafiy hukmdor” boshqarishi kerakligini taʼkidlab, “Hukmdor zohiran xalq bilan, botinan haq bilan boʻlishi lozim” degan soʻzlari keldi. Mutafakkir alloma Mir Alisher Navoiy ham oʻzning benazir asarlarida inson va uning taqdiri, xalq va uning manfaatlari yoʻlida gʻamxoʻrlik kiladigan hukmdorni ulugʻlab kelgani ham ayni haqiqatdir.
Shu jihatdan, Shavkat Mirziyoyev, qaysi xalqaro anjumanlarda ishtirok etmasin, qaysi davlatlar va xalqaro tashkilotlar rahbarlari bilan muloqot qilmasin, xalqimiz manfaatlarini himoya qiluvchi, global darajada fikrovchi davlat arbobi, xalqaro darajadagi oʻta murakkab masalalarni ijobiy hal etish borasidagi ilgʻor tashabbuslari, va ayniqsa sergʻayratli ekani va qolaversa, samimiy inson sifatidagi ezgu hislatlari bilan barcha suhbatdoshini hayratda qoldira oladi.
Shu oʻrinda raqamlarga murojaat etaylik. Masalan, oʻtgan 2024-yil davomida Prezident Shavkat Mirziyoyev 17 ta xalqaro tashrifni amalga oshirdi, Xorijiy tashriflar doirasida 100 dan ortiq uchrashuv va muzokaralar oʻtkazdi.
Prezident 2024-yilda 140 dan ortiq xalqaro tadbirlarda ishtirok etdi. 264 tadan ortiq ikki va koʻp tomonlama xalqaro shartnoma va hujjatlar imzolandi. Ikki va koʻp tomonlama xalqaro tadbirlar doirasida investitsiya loyihalarini amalga oshirish boʻyicha kelishuvlar 2000 dan ortdi, investitsiya loyihalar va savdo bitimlari qiymati qariyb 120 milliard AQSH dollarini tashkil etdi.
Shavkat Mirziyoyev fenomeniga Rejep Tayyip Erdogʻan – Turkiya Respublikasi Prezidenti shunday taʼrif bergandi: “Qadrli qardoshim, Shavkat Mirziyoyev rahnamoligida Markaziy Osiyoning yuragida joylashgan Oʻzbekiston mintaqaviy va global siyosatdagi ahamiyati kun sayin ortib bormoqda. Bu bizga cheksiz quvonch bagʻishlaydi. Oʻzbekiston davlati rahbarini samimiy doʻst va har tomonlama strategik hamkor deb bilaman”.
Yangi Markaziy Osiyo:
mintaqaviy hamkorlikning samarali modeli
Bugun Yangi Markaziy Osiyo mamlakatlari hamda boshqa yetakchi hamkor davlatlar, nufuzli xalqaro va mintaqaviy tashkilotlar, moliya institutlari bilan unumli va tizimli aloqalarni yanada rivojlantirish davlatimiz tashqi siyosatining eʼtibor markazidadir.
Chet ellik taniqli ekspertlarning eʼtirof etishicha, soʻnggi yilarda Markaziy Osiyo – tom maʼnoda xavfsizlik, izchillik va barqaror rivojlanish mintaqasiga aylanib, xalqaro hamkorlar uchun jozibadorligi tobora ortib bormoqda.
Shu oʻrinda alohida qayd etish zarurki, muhtaram Shavkat Mirziyoyev prezidentlik lavozimiga kirishi bilanoq Markaziy Osiyoni tashqi siyosatimizning eng ustuvor yoʻnalishi deb belgiladi. Shu asosda qoʻshnilarimiz bilan doʻstona munosabatlar tubdan yaxshilandi.
Bugun Yangi Markaziy Osiyo haqidagi orzusi bugun real haqiqatga aylanmoqda. Mintaqamiz iqtisodiy oʻsish va investitsion faollik markazlaridan biri sifatida jadal rivojlanmoqda. Bugungi noyob tarixiy imkoniyatlar asosida Markaziy Osiyoda oʻzaro manfaatli hamkorlik, xavfsiz va barqaror taraqqiyot makoniga aylanmoqda.
Shu jihatdan, oʻtgan yilda davlatimiz rahbarining qoʻshni davlatlarga 7 marotaba tashrif buyurgani ham bejiz emas.
Masalan, oʻtgan 2024-yil avgust oyida Prezident Shavkat Mirziyoyev davlat tashrifi bilan Qozogʻistonda boʻldi. Oʻzbekiston rahbari birgalikdagi tizimli va amaliy saʼy-harakatlar tufayli Oʻzbekiston-Qozogʻiston hamkorligini ittifoqchilik munosabatlaridek eng oliy bosqichga olib chiqishga erishilganini barcha xorijiy siyosatchilar yuqori baholadi.
Muzokaralar chogʻida, birinchidan, parlamentlarning ikki palatasi ishtirokida Parlamentlararo forum tashkil etish masalasi koʻrib chiqildi.
Ikkinchidan, hamkorlikning yana bir yangi zamonaviy shakli – Tashqi ishlar vazirlari kengashini taʼsis etish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi.
Uchinchidan, har tomonlama hamkorlikni yanada mustahkamlashga qaratilgan 2024-2034-yillarga moʻljallangan Strategik sheriklik va ittifoqchilik dasturi qabul qilindi.
Eng muhimi, avvallari davlatlararo munosabatlar rivojiga toʻgʻanoq boʻlib turgan transchegaraviy suv resurslaridan birgalikda foydalanish masalalarida yaqin hamkorlikni davom ettirishga kelishib olindi.
Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Ostona shahrida Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlari Maslahat uchrashuvida ishtirok etdi. Soʻnggi yillarda anʼanaga aylangan Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlari Maslahat uchrashuvlardagi samimiy muloqotlar, ilgari surilgan muhim tashabbuslar, amalga oshirilgan koʻp tomonlama loyihalar mintaqa qiyofasini tubdan oʻzgartirdi.
Oʻzaro savdo, investitsiya, yuk tashish, fuqarolarning tashriflari hajmi bir necha barobar koʻpaydi. Xorijiy sheriklar tomonidan amaliy qiziqish ortdi. “Markaziy Osiyo plyus” formatidagi turli uchrashuvlar shundan dalolat beradi.
Mazkur uchrashuvlarda davlatimiz rahbari mintaqaviy hamkorlikni yanada rivojlantirishga qaratilgan qator tashabbuslarni ilgari surdi.
Birinchidan. Iqtisodiy kengash uchrashuvlarni muntazam yoʻlga qoʻyish.
Ikkinchidan. Sanoat kooperatsiyasini oʻzaro qoʻllab-quvvatlash va ragʻbatlantirish. Shuningdek, Markaziy Osiyo investitsiya kengashini taʼsis etish.
Uchinchidan. Innovatsion rivojlanish bankini tashkil etish, qoʻshma investitsiya forumlarini muntazam oʻtkazib borish.
Toʻrtinchidan. Transport va tranzit toʻgʻrisidagi bitimni qabul qilish, transport vazirliklari, tashuvchilar va ekspeditorlar, logistika kompaniyalari va mutaxassislar ishtirokida Ekspertlik konferensiyasini oʻtkazish.
Beshinchidan. Oziq-ovqat xavfsizligini taʼminlash maqsadida agrar ishlab chiqarishning innovatsion usullari, suv tejovchi texnologiyalarni joriy etish kabi qator tashabbuslarni bildirdi.
Davlatimiz rahbari global darajadagi anjumanlarda nafaqat Oʻzbekiston, balki mintaqamizdagi davlatlar manfaatlarini ilgari surib kelmoqda. Masalan, Shavkat Mirziyoyevning Osiyo infratuzilmaviy investitsiyalar banki Boshqaruvchilari kengashining IX yillik yigʻilishidagi nutqi yuqoridagi fikrimizning yorqin dalilidir.
Hozirgi kunda Markaziy Osiyo aholisi 80 milliondan oshdi. Mintaqaning yalpi ichki mahsuloti kelgusi besh yilda 700 milliard AQSH dollariga yetishi kutilmoqda. Shu bilan birga, mintaqada yirik infratuzilma loyihalariga talab kun sayin ortib bormoqda.
Oʻzbekiston rahbari Osiyo infratuzilmaviy investitsiyalar banki bilan hamkorlikda suv tejaydigan texnologiyalarni keng joriy qilish boʻyicha mintaqaviy markaz tashkil etish tashabbusini ilgari surdi.
Mamlakatimiz Prezidenti Shavkat Mirziyoyev “Markaziy Osiyo – Germaniya” ikkinchi sammitida ham mintaqada barqaror rivojlanish masalalari ustida alohida toʻxtalib, Germaniya bilan hamkorlikni rivojlantirishning asosiy yoʻnalishlari boʻyicha oʻz qarashlarini bayon etdi.
Birinchi yoʻnalish. Ustuvor sohalarda dasturiy tadbirlarni qamrab olgan, uzoq muddatga moʻljallangan Hamkorlikni rivojlantirish konsepsiyasini qabul qilish taklif etildi. Ushbu hujjatni ishlab chiqish uchun “Markaziy Osiyo – Germaniya” tahlil markazlari forumini taʼsis etish imkoniyatlarini koʻrib chiqish va uning birinchi majlisini 2025-yili nemis-mennonitlarining katta jamoasi yashagan mintaqadagi qadimiy shaharlardan biri – Xivada oʻtkazish masalasi oʻrtaga tashlandi.
Ikkinchi yoʻnalish. “Markaziy Osiyo va Germaniya” investor va tadbirkorlari kengashini ishga tushirish. Uning birinchi uchrashuvini 2025-yili Oʻzbekistonda, Toshkent investitsiya forumi doirasida oʻtkazish; investitsiyalarni ragʻbatlantirish va himoya qilish toʻgʻrisidagi koʻp tomonlama hukumatlararo bitimni qabul qilish imkoniyatini koʻrib chiqish.
Uchinchi yoʻnalish. Germaniyaning ilgʻor bilim va texnologiyalarini joriy etish asosida muhim xomashyo resurslari sohasida sheriklikni rivojlantirish. Bu oʻrinda soʻz Germaniya va Yevropa Ittifoqining boshqa mamlakatlariga mahsulot yetkazib berishni tashkil etish borasidagi loyihalar haqida bormoqda.
Toʻrtinchi yoʻnalish. Markaziy Osiyo mamlakatlarining Germaniya bilan Energetika sohasidagi muloqotini yoʻlga qoʻyish imkoniyatini koʻrib chiqish.
Beshinchi yoʻnalish. Iqlim oʻzgarishlariga birgalikda javob qaytarish. Atrof-muhit va iqlim oʻzgarishlarini oʻrganish boʻyicha Markaziy Osiyo universiteti bazasida qoʻshma taʼlim dasturlari va ilmiy almashuvlarni amalga oshirish.
Oltinchi yoʻnalish. Transport kommunikatsiyalari, shu jumladan, yer usti va havo tashuvlari yaxshi rivojlanmagani hamkorlikni rivojlantirishda eng katta toʻsiq boʻlayotgani sababli Markaziy Osiyoni Yevropa bilan bogʻlaydigan muqobil transport yoʻlaklarini rivojlantirish borasida qoʻshma konferensiya oʻtkazish taklif etildi.
Darhaqiqat, soʻnggi yillarda Yangi Oʻzbekiston muhim global va mintaqaviy masalalarni muhokama qilish, ularga ijobiy yechimlar topish borasida xalqaro muloqot platformasiga aylanib bormoqda.
Shu oʻrinda, xususan, BMT Bosh kotibi Antoniu Guterrish Oʻzbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyevni mintaqada ishonchli koʻprik oʻrnatuvchi tashabbuskor, tinchlik elchisi, deb atagani, Yevropa kengashi raisi Sharl Mishelning Oʻzbekiston davlati rahbari mintaqada tinchlik va barqarorlikni mustahkamlash, Markaziy Osiyo mamlakatlari oʻrtasidagi savdo va hamkorlikni kengaytirish boʻyicha koʻplab tashabbus va gʻoyalar generatori boʻlayotganini alohida qayd etgani eʼtiborga loyiqdir.
Xorijiy matbuotda taniqli xalqaro siyosatchilar tomonidan, xususan global va mintaqaviy muammolarni oqilona hal qilishda muhtaram Shavkat Mirziyoyev olib borayotgan tashqi siyosatdan andoza olish va ularni chuqurroq oʻrganish, tahlil qilish va xalqaro amaliyotda qoʻllash lozimligi alohida qayd etilmoqda.
Oʻzbekiston va BMT:
global muammolar yechimi yoʻlida muvaffaqiyatli hamkorlik
Oʻzbekiston BMT va uning ixtisoslashgan muassasalari bilan global muammoalr yechimi masalalarida samarador hamkorlikni rivojlantirmoqda. BMT doirasida mamlakatimiz tomonidan 140 ta qoʻshma dastur va loyihalar muvaffaqiyatli amalga oshirilmoqda. Keyingi yillarning oʻzida Oʻzbekiston tashabbusi bilan BMT Bosh Assambleyasining 11 ta maxsus rezolyutsiyasi qabul qilindi.
2024-yilning oʻzida BMT Bosh kotibining beshta oʻrinbosari Oʻzbekistonga tashrif buyurdi. Mamlakatimiz Iqtisodiy va ijtimoiy kengash (ECOSOC) tarkibiga va Xalqaro mehnat tashkilotining Maʼmuriy kengashiga saylandi. Oʻzbekiston vakili birinchi marta BMT Inson huquqlari qoʻmitasi aʼzosi boʻldi. Toshkentda BMTning yana bir maxsus muassasasi – Qishloq xoʻjaligini rivojlantirish boʻyicha xalqaro jamgʻarmaning vakolatxonasi ish boshladi.
Birgalikda global kun tartibiga oid yirik xalqaro tadbirlar, jumladan, oziq-ovqat xavfsizligi, turizmni rivojlantirish, kambagʻallik va iqlim oʻzgarishiga qarshi kurashish hamda bioxilma-xillikni muhofaza qilish boʻyicha tadbirlar oʻtkazilmoqda. 2025-yilda Samarqandda YUNESKOning 43-bosh konferensiyasi boʻlib oʻtadi.
Shu oʻrinda davlatimiz rahbari – Shavkat Mirziyoyevning eng nufuzli xalqaro sammitlarda ilgari surilgan global ahamiyatga molik tashabbuslar BMT tomonidan olqishlanmoqda.
Masalan, oʻtgan yilda BMTning Iqlim oʻzgarishi toʻgʻrisidagi hadli konvensiyasi Tomonlari konferensiyasining 29-sessiyasi (COP29) doirasidagi Jahon yetakchilari sammitida 200 dan ortiq mamlakatlarning davlat va hukumatlar, xalqaro tashkilotlar va moliya institutlari rahbarlari ishtirok etdi. Mazkur eng nufuzli sammitda davlatimiz rahbari – Shavkat Mirziyoyev Oʻzbekiston global iqlim oʻzgarishlari oqibatlarini birgalikda bartaraf etishda faol ishtirok etishga tayyor ekanini bildirib, quyidagi muhim tashabbuslarni ilgari surdi.
Birinchi tashabbus: rivojlanayotgan mamlakatlarga iqlim xatarlarini aniqlash uchun yetakchi davlatlar va xalqaro institutlarning texnik koʻmagini kengaytirish maqsadda Iqlim tufayli yoʻqotish va zararlarni baholash boʻyicha xalqaro markaz taʼsis etish.
Ikkinchi tashabbus: BMT shafeligida Daryo ekotizimlarining butunligi va ekologik xavfsizligini taʼminlash boʻyicha majburiyatlar toʻgʻrisidagi deklaratsiyani ishlab chiqish.
Uchinchi tashabbus: dengizga chiqish imkoni boʻlmagan davlatlar uchun Oʻzbekistonda BMTning innovatsion agrosanoat xabini yaratish.
Toʻrtinchi tashabbus: iqlim oʻzgarishlaridan zarar koʻrayotgan megapolis va shaharlarning barqaror rivojlanishi boʻyicha ilgʻor bilim va amaliyotlar transferi uchun Jahon iqlim poytaxtlari alyansini tashkil etish va uning birinchi forumini Toshkentda oʻtkazish kabi takliflar ishtirokchi davlatlar tomonidan qizgʻin maʼqullandi.
Xorijiy davlatlar rahbarlari va ekspertlar tomonidan Oʻzbekistonning sammitdagi faol ishtiroki alohida eʼtirof etilgani, Shavkat Mirziyoyevning global ahamiyatga molik tashabbuslarni ilgari surgani va ular oʻz navbatida barqaror amaliyotni rivojlantirishga kuchli turtki bergani, xalqaro hamkorlik uchun yangi imkoniyatlar ochgani jahon hamjamiyati uchun favqulodda muhim voqea boʻldi.
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev Bokuda boʻlib oʻtgan BMTning iqlim boʻyicha mazkur konferensiyasi doirasida boshqa davlatlar va xalqaro tashkilotlar rahbarlari bilan oʻndan ortiq muzokaralar oʻtkazgani va ular davomida xususan, Orolboʻyi hududini tiklash masalalalarini muhokama qilgani, 2025-yilda Oʻzbekistonda Global ekologik fond donorlarining yirik xalqaro tadbirlarni oʻtkazish yuzasidan ham fikr almashilgani xorij matbuoti tomonidan alohida eʼtirof etildi.
Pragmatik va koʻp vektorli tashqi siyosat – Yangi Oʻzbekistonning strategik yoʻnalishi
2022 – 2026-yillarga moʻljallangan Yangi Oʻzbekistonning taraqqiyot strategiyasida davlat oʻz xalqi farovonligi yoʻlida faqat va faqat milliy manfaatlarga asoslangan pragmatik va koʻp vektorli tashqi siyosatni olib borishda davom etadi, deb qayd etilgan.
Hamkor mamlakatlar bilan hamda xalqaro tashkilotlar doirasida mintaqaviy va global masalalar boʻyicha muvozanatli, doimiy muloqot olib borish, ular bilan ikki va koʻp tomonlama uchrashuvlar oʻtkazish, siyosiy, iqtisodiy va madaniy sohalarda hamda turli darajadagi maslahatlashuvlarni tashkil etish oʻtgan yilda ham oʻz samarasini berdi.
Ushbu yoʻnalishda ham Oʻzbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Ozarbayjonning Shusha shahrida “Transport, oʻzaro bogʻliqlik va iqlim harakati orqali barqaror kelajakni bunyod etish” shiori ostida boʻlib oʻtgan Turkiy davlatlar tashkilotining sammitidagi samarali ishtiroki mamlakatimiz tashqi siyosati tarixiga abadiy muhrlandi.
Biz bundan besh yil muqaddam Turkiy davlatlar tashkilotiga aʼzo boʻlib kirgan mamlakatimiz oʻtgan qisqa davrda 30 dan ortiq muhim yoʻnalishlarda oʻzaro manfaatli va keng qamrovli ham korlikni yoʻlga qoʻydi.
Mazkur nufuzli Sammitda Oʻzbekiston davlati rahbari Turkiy dunyodagi birlik va integratsiyani rivojlantirish, dunyoning asosiy bozorlariga chiqish hamda Buyuk ipak yoʻlini yangi tarixiy sharoitda qayta tiklash, savdo va transport sohasida xalqaro koridorlar imkoniyatlaridan yanada unumli foydalanish, muqobil energetika sohasidagi hamkorlikni kengaytirish borasida qator tashabbuslari ishtirokchi davlatlar tomonidan bir ovozdan maʼqullanishi Yangi Oʻzbekiston oʻzbek diplomatiiyasning yana bir yutugʻi boʻldi, deyish mumkin.
Oʻtgan yilda Oʻzbekiston Mustaqil davlatlar hamdoʻstligi va Shanhay hamkorlik tashkiloti, BRIKS kabi xalqaro strategik platformalar doirasida ham oʻz iqtisodiy manfaatlarini himoya qilish va koʻp tomonlama savdoni rivojlantirish, mintaqadagi xavfsizlik va barqarorlikni taʼminlash, mintaqaviy muammolarni xalqaro miqyosda muhokama qilishda oʻz pozitsiyasini yanada kuchaytirdi.
Masalan, 2017-yilda Oʻzbekiston rasman MDHning siyosiy-diplomatik faoliyatida ishtiroki tamoyillarni yanada aniqlashtirib, iqtisodiy hamkorlikni kuchaytirishga urgʻu berdi. Soʻnggi yillarda Oʻzbekiston MDH va uning tuzilmalarida faol ishtirok etib, tashkilot doirasidagi koʻp qirrali hamkorlikni kengaytirish boʻyicha qator takliflarni ilgari surib kelmoqda.
Oʻzbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2024-yilning oktyabr oyida MDH Davlat rahbarlari kengashining navbatdagi majlisida ishtirok etdi.
Kengashda davlatimiz rahbari tomonidan 2025-yilning bahorida Toshkent shahrida “Innoprom” xalqaro sanoat koʻrgazmasi doirasida MDH Iqtisodiy kengashi yigʻilishi va Innovatsion rivojlanish forumini oʻtkazish taklif etildi.
Oʻzbekistonning MDH mamlakatlari ekspertlari va tahlilchilarining uchrashuvlarini muntazam oʻtkazish hamda navbatdagi konferensiyani Samarqand shahrida sunʼiy intellektni rivojlantirish masalalariga bagʻishlab oʻtkazish borasidagi tashabbusi mamlakatlarningi iqtisodiy, ilmiy va madaniy taraqqiyotning kelajakdagi muvaffaqiyati uchun muhim qadam boʻldi. Negaki, sunʼiy intellektni joriy qilish sohasidagi oʻzgarishlar mamlakatlarning global raqobatbardoshligini oshirishga, yoshlarga ilmiy va texnik taʼlim berish sohasida muhim imkoniyatlarni yaratishga yordam beradi.
Mamlakatimizning Shanhay hamkorlik tashkilotidagi ishtiroki alohida diqqatga sazovordir. SHHT madaniy-sivilizatsiyaviy va milliy taraqqiyot modellari turlicha boʻlgan mamlakatlarni birlashtirgan oʻziga xos xalqaro tuzilmadir. Bugun SHHT hamjamiyati – ulkan geografik makonni qamrab olgan va sayyoramiz aholisining qariyb yarmini birlashtirgan, dunyodagi eng yirik mintaqaviy tashkilotdir. Tashkilotning bosh maqsadi – mintaqaviy xavfsizlikni taʼminlash orqali koʻp tomonli hamkorlikni rivojlantirish.
Davlatimiz rahbari Shavkat Mirziyoyev taʼbiri bilan aytganda “Tashkilot soxta siyosiy va mafkuraviy qarashlardan xoli boʻlgan keng koʻlamli hamkorlikni oʻrnatishga intilayotgan koʻplab mamlakatlarni oʻziga tortadigan markaz boʻlib qolmoqda”.
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev oʻtgan 2024-yilning iyul oyida SHHT Davlat rahbarlari kengashi majlisida global va mintaqaviy xavfsizlikka xavf va tahdidlar kuchayib borayotgan davrda SHHT hamjihatligi zaiflashishiga yoʻl qoʻymaslik, “SHHT oilasi” jipsligini kuchaytirish, birgalikda rivojlanish tamoyilini hayotga izchil tatbiq etish zarurligiga barcha davlat rahbarlarining eʼtiborini qaratgani va strategik hamkorlikni yuksaltirish boʻyicha 10ga yaqin konstruktiv tashabbuslar taklif etgani sheriklikning yangi modellarini shakllantirish va SHHT doirasida barqaror rivojlanishning uzoq muddatli kun tartibini ishlab chiqishga asos boʻldi, deyish mumkin.
Davlatimiz rahbarining “BRIKS plyus” formatidagi Sammitda barqaror taraqqiyotning umumiy maqsadlariga erishishda hamkorlikni rivojlantirish, xususan ishbilarmonlar oʻrtasidagi aloqalarni rivojlantirish, ayniqsa radikallashuv va ekstremistik gʻoyalarning, avvalo, yoshlar oʻrtasida tarqalishining oldini olish borasidagi taklif va mulohazalari Tashkilotga aʼzo davlatlar rahbarlari tomonidan maʼqullangani davlatimizning xalqaro maydondagi nufuzini yanada oshirishga xizmat qildi.
Oʻzbekistonning faol va pragmatik tashqi siyosati tufayli mamlakatimiz jahon siyosatining markazlaridan biriga va global tashabbuslar muallifiga aylanmoqda. Bunga yana bir misol. Oʻzbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan 2025-yilda Parlamentlararo ittifoqning 150-yubiley assambleyasi Oʻzbekistonda oʻtkazilishi rejalashtirilgan.
Qayd etish looʻimki, jahondagi 180 mamlakat parlamentini birlashtirgan ushbu nufuzli tuzilma oʻzining oliy organi assambleyani parlamentarizm va barqaror rivojlanishning ijobiy tajribasi mavjud boʻlgan mamlakatlarda oʻtkazadi. Assambleyaning ilk bor Markaziy Osiyo mintaqasida, Oʻzbekistonda oʻtkazilishi esa Prezidentimiz rahbarligida mamlakatimizda amalga oshirilayotgan demokratik islohotlar, parlamentarizmni rivojlantirish yoʻlidagi saʼy-harakatlarning jahon hamjamiyati tomonidan eʼtirof etilayotganini yana bir bor tasdiqlaydi.
Zamonaviy diplomatiyaning yangi shakli
Bugungi kunda davlatlar rahbarlarining telefon orqali muloqotlari zamonaviy diplomatiyaning yangi va muhim elementiga aylangan. Zero, bu dolzarb xalqaro masalalarni muhokama qilish, muhim siyosiy, iqtisodiy muammolar borasidagi pozitsiyalarni zudlik bilan kelishish uchun faol foydalaniladigan zamonaviy va tezkor aloqa shaklidir.
Bunday suhbatlar davlat rahbarlari oʻrtasidagi shaxsiy aloqalarni mustahkamlash va xalqaro munosabatlarning yanada rivojlanishiga ijobiy taʼsir qiladi.
Davlatimiz rahbari Shavkat Mirziyoyevning zamonaviy diplomatining yangi shaklidan foydalanishini tahlil qilar ekanmiz oʻtgan 2024 yil davomida xorijiy davlatlar yetakchilari bilan 44 marotaba telefon orqali muloqot qilganining guvohi boʻlamiz.
Masalan, Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev 2024-yil mart oyida BAA Prezidenti Shayx Muhammad bin Zoid Ol Nahayon bilan telefon orqali samimiy muloqot qildi. Muloqot davrida Oʻzbekiston bilan BAA oʻrtasidagi koʻp qirrali hamkorlik bugungi kunda yuksak darajaga chiqqani katta mamnuniyat bilan qayd etildi. Boʻlajak oliy darajadagi uchrashuvlarning kun tartibini puxta tayyorlash muhimligi taʼkidlandi. Amaliy hamkorlikni barcha yoʻnalishlarda faollashtirish masalalari boʻyicha amaliy fikrlar almashildi.
Qayd etish lozimki, bugun Oʻzbekistonda Amirliklar sarmoyasi ishtirokida 300 dan ortiq korxona faoliyat yuritmoqda, qoʻshma loyihalar portfeli 4 milliard AQSH dollaridan oshdi. Bundan tashqari, yuqori texnologiyalar, energetika, geologiya, qishloq xoʻjaligi, turizm, IT, infratuzilma, logistika va boshqa sohalarda istiqbolli loyihalar ishlab chiqilmoqda.
Masalan, 2024-yilda Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning Rossiya, Belarus, Eron, Turkiya, Ozarbayjon va qoʻshni davlatlar prezidentlari, Malayziya va Yaponiya Bosh vazirlari kabi qator xorijiy davlat va hukumatlar rahbarlari bilan qilgan telefon muloqotlari zamirida yagona maqsad yotadi. Bu ham bulsa, Yangi Oʻzbekiston kelajagi, xalqimiz manfaati yoʻlida xorijiy davlatlar bilan dolzarb siyosiy, ijtimoiy va iqtisodiy masalalarni tezkorlik bilan muhokama qilishdir.
Yana bir gap. Davlatimiz rahbari telefon muloqoti orqali xorijiy safarda yoki Olimpiya musobaqalarida boʻlgan boʻlgan fuqarolarimizning xolidan xabar oladi, ular bilan birma-bir shaxsan suhbatlashadi, sportchilarimizga zafarlar tilaydi.
Masalan, 2024-yilning may oyida Shavkat Mirziyoyev Musulmonlar idorasi raisi, muftiy shayx Nuriddin Xoliqnazar bilan telefon orqali muloqot qilib, Haj safarida boʻlgan qariyb 12 ming nafar ziyoratchilar uchun yaratilgan sharoitlar, ularning salomatligi va kayfiyati haqida qaygʻurib soʻradi. Davlatimiz rahbari yurtdoshlarimiz muqaddas Haj ibodatini mukammal ado etib, sogʻ-omon kelishlarini tiladi.
Bu kabi oʻnlab misollar esa, oʻzbek xalqining Shavkat Mirziyoyevdek jonkuyar va yuksak insoniy fazilatlar sohibi boʻlgan buyuk rahbari borligidan dalolat beradi va qalbimizga cheksiz faxr va gʻurur bagʻishlaydi.
Muxtasar xulosa oʻrnida aytish mumkinki, keltirilgan ushbu qisqa misollarning oʻzi ham Oʻzbekistonning faol tashqi siyosat va koʻpqirrali tashqi iqtisodiy faoliyatni samarali amalga oshirayotganidan dalolat beradi. Zero, Yangi Oʻzbekiston diplomatiyasi tamoyili xalqaro munosabatlarda umumbashariy, mintaqaviy va milliy darajadagi muammolarni hal etish, tahdidlarni bartaraf qilish, barqaror rivojlanishni taʼminlashda tashabbuskor boʻlishni ham nazarda tutadi.
Akmal Saidov,
Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi deputati, BMTning Inson huquqlari Qoʻmitasi aʼzosi, akademik
